سیره و صفات مهدى موعود ( علیه السلام ) در سخن امام باقر ( علیه السلام )

روایات بسیارى از حضرت امام محمّدباقر ( علیه السلام ) درباره مهدى موعود ( علیه السلام ) رسیده كه قسمتى از آنها درباره سیره و صفات آن حضرت است و هر كدام از آن روایات، گوشه‏ اى از صفات و حالات و سیره آسمانى آن بزرگوار را بازگو مى‏ كند و اینك این چند مورد را یادآور مى‏ شویم.

1. آن حضرت در مورد آیه شریف:
   الَّذِینَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا اَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ؛ 1 همان كسانى كه چون در زمین به آنان توانایى دهیم، نماز برپا مى‏ دارند و زكات مى‏ دهند و به كارهاى پسندیده وامى‏ دارند و از كارهاى ناپسند باز مى‏ دارند و فرجام همه كارها از آن خداست» فرمودند:

این آیه براى قائم آل محمّد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و یاران او است. خداوند، مشارق زمین و مغارب آن را به آنان مى‏ دهد:
یُظْهِرُ الدِّینَ وَ یُمِیتُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ وَ بِأَصْحَابِهِ الْبِدَعَ وَ الْبَاطِلَ كَمَا أَمَاتَ السَّفَهَةُ الْحَقَّ حَتَّى لَا یُرَى أَثَرٌ مِنَ الظُّلْمِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُور؛ 2
خداوند به وسیله او دین را غالب و پیروز خواهد گردانید و به وسیله او و یاران او بدعت و باطل را از بین خواهد برد، همان گونه كه سفیهان، حق را از بین برده و نابود كردند، اثرى از ظلم دیده نمى‏ شود و امر به معروف كرده و نهى از منكر مى‏ كنند و عاقبت امور از براى خداوند است.»

آنچه در این عبارت شاخص است، ظاهر نمودن دین، از بین بردن بدعت‏ ها، محو كردن آثار ظلم و امر به معروف و نهى از منكر است. همه این امور به دست حضرت ولى عصر ( علیه السلام ) صورت خواهد گرفت و با خواست و اراده آن بزرگوار تحقّق خواهد یافت و البتّه یاران آن بزرگوار، ایشان را در این امور یارى مى‏ كنند.

2. جابر جعفى نقل مى‏ كند كه حضرت ابوجعفر، امام باقر ( علیه السلام ) فرمودند:
   والله لَا تَذْهَبُ الدُّنْیَا حَتَّى یَبْعَثَ اللهُ رَجُلًا مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ یَعْمَلُ بِكِتَابِ اللهِ وَ لَا یَرَى مُنْكَراً إِلَّا أَنْكَرَه؛ 3
   به خدا سوگند دنیا تمام نمى‏ شود و به پایان نمى‏ رسد تا اینكه خداوند مردى از ما اهل بیت ( علیه السلام ) را برانگیزد مردى كه به كتاب خدا عمل مى‏ كند و منكر و امر ناشایسته‏ اى را نمى‏ بیند، جز اینكه آن را انكار مى‏ نماید و از آن جلوگیرى خواهد فرمود.»

اینها صفات نورانى و سیره مقدّس آن بزرگ مصلحى است كه در آخراّمان ظهور مى‏ كند و از خاندان پیامبر اكرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و از اعقاب و ذریّه آن حضرت است. آرى سیره و صفات او طبق این روایت:

الف) عمل به كتاب خداست. او به قرآن كریم عمل مى‏ كند و طبق كتاب آسمانى اسلام حركت نموده و گام برمى‏ دارد او قرآن را در براى تشریفات نمى‏ داند؛ بلكه آن را كتاب عمل مى‏ داند كه باید در جامعه پیاده شود و كارهاى روزمرّه جامعه با آن انطباق پیدا كرده و به عنوان منشور نجات و رهایى جامعه به اجرا در مى‏ آورد.

ب) برنامه و سیره آن حضرت نهى از منكر است. بنگرید كه حضرت باقر ( علیه السلام ) این مطلب را به چه صورتى ادا مى‏ كنند. مى‏ فرماید: و لا یرى منكراً الّا انكره» او منكر و خلاف شرعى را نمى‏ بیند جز اینكه اعتراض مى‏ كند و خروش برمى‏ آورد و عدم رضایت خود را نسبت به انجام آن منكر در جامعه ابراز مى‏ دارد. او طبیعت منكر و جنس عمل بد را آفت و آسیب جامعه دانسته و عامل فساد امّت، عایق انسان از خدا، جهان ابدى و سیر اكمالى مى‏ داند و از این رو نه تنها خود از اعمال بد و كارهاى نادرست و مورد انكار دورى مى‏ گزیند كه هر كسى مرتكب آن شود نیز مورد انكار و اعتراض آن حضرت قرار خواهد گرفت، منكر هر منكرى باشد و مرتكب آن هر كس باشد.

3. علّامه مجلسى نقل كرده كه حضرت امام محمّد باقر ( علیه السلام ) فرمودند:
   اذا قام قائم اهل البیت قسّم بالسویّه و عدل فى الرعیّة؛ 4
   هنگامى كه قائم اهل بیت ( علیه السلام ) ظهور كند، اموال را بالسّویه و مطابق قانون تساوى در میان مردم تقسیم مى‏ كند و در میان رعیّت با عدالت رفتار خواهد نمود.»
   انسان‏ها در اعصار مختلف، همواره این اضطراب و دغدغه را داشته و دارند كه حاكمان آنان، دو اصل اساسى و دو قانون‏ راحتى‏ بخش و اطمینان‏ آور را رعایت ننموده؛ بلكه آن دو را خدشه‏ دار كنند، یكى تقسیم مال در میان رعیّت به طور مساوى و بدون ترجیح كسى بر دیگرى بر اساس روابط و پیوندها و معیارهاى ناصحیح و دیگرى مراعات نكردن عدل و قسط در جامعه و خلاصه ملّت را با دو چشم دیدن و با هر گروهى به صورت خاص و شكل ویژه‏ اى رفتار كردن. به این ترتیب پیروان حضرت بقیّة الله ( علیه السلام ) و منتظران ظهور آن بزرگوار باید هم اكنون این دو اصل اصیل را كاملًا در نظر بگیرند و همواره بر آن پافشارى كنند اگر در گروه حاكمیّت مملكت قرار دارند، خداى را در نظر بیاورند و با ملّت بر اساس این دو قانون سازنده و حیات بخش مواجه و روبه‏ رو گردند و اگر خود در طبقات مستضعفند براى رفع این ظلم فاحش و این ناهنجارى اجتماعى تلاش جدّى خود را به كار ببرند.
4. از كتاب غیبت نعمانى» از زراره نقل شده است كه مى‏ گوید:
   به حضرت ابى‏ جعفر، امام محمّدباقر ( علیه السلام ) عرض كردم: صالح از صالحان را برایم نام بیاور. فرمودند: اسم او اسم من است.» عرض كردم: آیا به سیره محمّد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رفتار مى‏ كند؟ فرمودند: هیهات هیهات اى زراره!» (یعنى چه دور است كه بسان پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رفتار كند.) عرض كردم: جانم به فداى شما. براى چه به سیره پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رفتار نمى‏ كند؟! فرمودند: ان رسول الله سار فى امّته باللّین (بالمنّ) كان یتألّف الناس و القائم یسیر بالقتل، بذاك امر فى الكتاب الذى معه ان یسیر بالقتل و لا یستتیب احداً ویل لمن ناواه؛ 5

یعنى پیامبر در میان امّتش با نرمى و مهربانى سیر كرد، همواره با مردم الفت مى‏ گرفت ولى قائم، با قتل و كشتنِ سركشان سیر مى‏ كند كه در كتابى كه با اوست امر به او شده كه با قتل حركت كند و كسى را به توبه فرا نمى‏ خواند واى بر كسى كه با او مخالفت و دشمنى كند.»

شایان ذكر است كه در این روایت آمده كه امام زمان ( علیه السلام ) به سیره پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) رفتار نمى‏ كند. حال آنكه در روایات بسیارى آمده كه سیره او سیره رسول الله ( صلی الله علیه و آله و سلم ) است و سیر و حركت آن حضرت را خواهد داشت و چه بسا تصوّر شود كه این روایت با آن روایات منافات دارد و ناهماهنگ است.

ولى تأمّل در این روایت، خود رفع كننده مشكل است؛ زیرا این روایت جهت قیام به سیف، مأمور به قتل بودن و نفى تشابه مى‏ كند. آرى پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) هر چند بالأخره جنگید و غزواتى در دوران آن حضرت روى داد، ولى قیام و حركت او همراه با قتل و كشتن افراد نبود؛ بلكه مأمور بود كه با ایجاد الفت و با نرمى و مدارا دعوت را آغاز كند؛ در حالى كه امام زمان ( علیه السلام ) طبق منشورى كه در دست دارند، مأمور به قتل طاغیان است و از آن طرف امام زمان ( علیه السلام ) در منهدم ساختن اساس كفر و ضلال و از بین بردن عادات زشت و قوانین و نظام‏ هاى باطل همانند پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم )، رفتار نموده و راه آن حضرت را سیر مى‏ كند و همان اهداف را دنبال مى‏ نماید.

امّا اینكه در این روایت آمده كه از كسى درخواست توبه نمى‏ كند یا كسى را امر به توبه نمى‏ نماید، این هم اشكالى به بارنمى‏ آورد؛ زیرا درخواست توبه نكردن یك مطلب است و قبول نكردن توبه مطلب دیگرى و آنچه كه در اینجا نفى شده، درخواست توبه است؛ ولى اگر كسى خود به خود توبه كرد، چه بسا كه بپذیرد و مى‏ پذیرد؛ زیرا مقتضاى اطلاقات آیات و روایاتى كه راجع به توبه داریم، پذیرش آن است و اینكه توبه انسان تائب، مقبول واقع خواهد شد و شخص نادم و پشیمان را رد نخواهند نمود.

یا اینكه مقصود، گناهانى است كه حدّ آنها قتل است و توبه هر چند پذیرفته شود؛ ولى حكم قتل را برنمى‏ دارد، مانند ارتداد و امثال آن كه در عین حالى كه شخص توبه مى‏ كند، حكم قتل از او برداشته نخواهد شد.

و امّا اینكه چرا آنقدر از اشخاص را مى‏ كشد، پاسخ آن روشن است؛ زیرا بعد از آن همه اتمام حجّت و دعوت و ابلاغ پیام دین در دوران غیبت صغرا و كبرا و فرا رسیدن روز ظهور، اگر كسى به خود نیامده باشد، معلوم مى‏ شود كه او عنصرى ناباب و ناپاك و خطرناك است و عضوى است كه مخلّ سلامت اعضاى دیگر بوده و فساد را به همه جا مى‏ كشاند و عضو سرطانى چه چاره‏اى جز قطع كردن و بریدن دارد؟

بسوزند شاخ درختان بى‏بر سزا خود همین است هر بى‏برى را

پى‏ نوشت‏ها:

(1). سوره حج (22)، آیه 41.
(2). بحارالانوار، ج 51، ص 47.
(3). همان، ج 49، ص 266.
(4). غیبت نعمانى، ص 231.
(5). بحارالانوار، ج 52، ص 354؛ غیبت نعمانى، ص 233.

نسبت به نسل‌کشی مسلمانان میانمار بی تفاوت نباشیم

سیره و صفات مهدى موعود ( علیه السلام ) در سخن امام باقر ( علیه السلام )

چند همسری مشکلات عدم ازدواج جوانان را حل می‌کند؟!