صفای باطن و رفتار نیکو

آداب معاشرت

در اجتماع براى تنظیم روابط اجتماعى انسان‌ها آداب و وظایفى وجود دارد که پایه آن بر ایمان به خدا و تقویت روح فضیلت و انسانیت قرار دارد. بنابراین شناخت این آداب در مرحله عمل و توانایى ایجاد ارتباط مناسب با قشرهاى مختلف جامعه از اهمیت بسیارى برخوردار است. امیرمومنان(ع) در یک دستور، خطوط كلى آداب معاشرت در مرحله عمل را این چنین بیان مى‌‏كند: خویشتن را میان خود و دیگران میزان قرار ده؛ آن چه را براى خود مى‏خواهى، براى دیگران بخواه و آن چه را براى خود خوش نمى‏دارى، براى دیگران نیز خوش مدار. به كسى ستم نكن، چنانكه دوست ندارى به تو ستم شود و به دیگران نیكى كن همان‏گونه كه دوست‏دارى به تو نیكى شود(نهج‏البلاغه، نامه 31). همان طور که از این روایت بر می‌آید اساس روابط صحیح اجتماعی، داشتن رابطه متقابل است که در آن انسان آنچه را برای خود می‌پسندد باید برای دیگران نیز بپسندد و بر عکس. البته آداب معاشرت در مرحله عمل، بحث بسیار گسترده‏اى است و فقط به طور خلاصه مواردى از آن را در اینجا ذكر مى‌‏كنیم:

‌ 1ـ احترام به دیگران: پیامبر اسلام(ص) در حدیثى فرمودند: مسلمان كسى است كه مردم از دست و زبان او در آسایش باشند، یعنى در رفتار و گفتار خود هیچ زیانى به دیگران نرساند.

‌ 2ـ سلام و احوالپرسى: شایسته است یک مسلمان هنگام دیدار برادران دینى خود، با سلامى آرامش بخش و شادى آفرین، آنان را شاد و مسرور سازد و به این وسیله روابط اجتماعى خود را تحكیم بخشد.

‌ 3ـ زیبایى كلام: ما در سخن گفتن با دیگران دو وظیفه داریم؛ اول: سخنان خوب بگوییم و از سخنان زشت و خلاف ادب پرهیز كنیم. دوم: خوب و زیبا سخن گفتن: گاهى انسان سخنان خوبى دارد ولى آن‏ها را درست بیان نمى‏ كند. چنانچه شاعر گوید: هر سخن جایى و هر نكته مكانى دارد. به همین جهت در روایات بسیار سفارش شده كه قبل از سخن گفتن، كاملا فكر كنید تا نسنجیده سخنى نگویید.