پس از مقالات متعدد كه در پاسخ به تحلیل جدید عبدالكریم سروش درخصوص قرآن و وحی الهی از سوی چهره‌های گوناگون داده شد، مهندس عبدالعلی بازرگان، فرزند مهندس مهدی بازرگان، نیز در مقاله‌ای به وی پاسخ داد.به گزارش خبرنگار تابناك»، اهمیت پاسخ این چهره قرآن‌پژوه، از آن روست كه وی در طیف روشنفكران دینی دسته‌بندی میشود و با این حال با شجاعت در عین متانت به سروش پاسخ داده است.
اما نكته جالب دیگر پاسخ عبدالعلی بازرگان، آن است كه به نكته‌ای لطیف در قرآن پی برده كه می‌توان آن را یكی از مظاهر اعجاز قرآن در قرن بیست‌ویكم به شمار آورد و به نوعی پاسخی برای كسانی باشد كه برای پیامبر خدا(ص) نقش آفرینندگی در قرآن قایلند.
بازرگان با تتبع در آیات قرآن دریافته كه حتی یك آیه هم در سراسر قرآن نمی‌یابیم كه گوینده‌اش رسول مكرم باشد!
به گفته وی، پاسخ این پرسش كه گوینده قرآن كیست را خارج از بحث‌های كلامی و مجادله‌های لفظی، به سادگی می‌توان با یكبار مرور این كتاب دریافت كرد. ظاهر قرآن آشكارا نشان میدهد كه حتی یك بار هم پیامبر سخنگو نیست.
وی می‌نویسد: چند سال قبل ترجمه‌ای از قرآن را به یك معلم آمریكایی كه پس از وقایع یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ كنجكاو به محتویات قرآن شده بود، دادم. اولین سؤالی كه در دیدار بعدی بلافاصله از من كرد، این بود كه: گوینده و مخاطب قرآن كیست؟!»
او كه در كتاب مقدس همواره حواریون و نویسندگان بخش‌های مختلف كتاب را گوینده» مستقیم (یا از قول حضرت موسی و حضرت عیسی) یافته بود، از تنوع و تغییر دائمی گوینده و مخاطب در قرآن (كه كاملاً مغایر و متفاوت با كتابهای متداول بشری است) شگفت زده شده و این تغییر مستمر ضمائر و زمان (گذشته، حال و آینده) او را آشفته كرده بود!!
من البته در آن روز پاسخ مختصری به او دادم، ولی سؤالش همچنان در ذهنم باقی مانده بود تا امروزكه به بركت مصاحبه شما توانستم پاسخ دقیق‌تری برای آن به شرح ذیل پیدا كنم: الف: گوینده قرآن البته خدای نامه» است و یكسره از قول او با ضمائر متكلم وحده (من)، متكلم مع الغیر (ما) یا غائب و در زمان‌های مختلف روایت می‌كند، با این حال گاهی فرشتگان گوینده می‌شوند، گاهی انبیاء، گاهی هم خود ما (در سوره حمد، یا در خلال ربناهای قرآن) و بالاخره گاهی هم ابلیس!
از آن عجیب‌‌تر در مواردی هم زمین و آسمان و پوست بدن (فصلت ۱۱، ۲۱ و مشابه آن). ب: مخاطب تنوع در مخاطبین قرآن به مراتب بیش از گویندگانش است و این فراگیری و شمول را در هیچ كتاب دیگری نمی بینیم . خودِ همین تغییر دائمی زمان (ماضی، مستقبل و حال) و ضمائر (همه حالات ششگانه) و تفاوت مخاطبین، نشانه خدائی و فرا زمانی فرا مكانی بودن آن است كه دیگران را از آوردن مشابهش نا توان می‌سازد.
با وجود آن‌كه هفته گذشته این مقاله در برخی سایت‌ها منتشر شد، اما از آنجا كه به دلیل تقارن با تعطیلات نوروزی، كمتر مورد توجه قرار گرفت، تابناك» به بازانتشار آن می‌پردازد.
وی خطاب به سروش می‌نگارد: مصاحبه خبرنگار رادیو جهانی هلند با جنابعالی را كه تحت عنوان كلام محمد» منتشر شده بود، پس از مدتی از انتشار آن خواندم و استقلال رأی و شجاعت علمی شما را در بیان آنچه درست می‌پندارید ستودم، بی تردید نظریات شما در مواردی هم كه خلاف باورهای عمومی است، از آنجا كه حركت آفرین و انگیزنده ایمان‌های آرام گرفته و ساكت است، باید مورد استقبال و استفاده قرار گیرد و صاحبان اندیشه را به میدان تضارب آراء و تبادل افكار فرا خوانده و در جدالی احسن و دعوتی حكیمانه به سوی حقیقت، فضای فرهنگی بسته و بی نور جامعه ما را گشایشی بخشد.
این قلم نیز كه همواره از آثار فكری شما سود برده و گهگاه نیز نقد و نظریاتی تقدیم داشته است، این بار نیز می‌خواهد با طرح سؤالاتی كه از تعارض استنباط خود از كتاب خدا با نظریات اخیر جنابعالی ناشی شده است، به بارور شدن این بحث با بضاعت مزجات خود مددی برساند، باشد تا به یاری نازل كننده كتاب، گامی به شناخت كلام وحی نزدیك‌‌تر شویم.
در بخشی از مقاله مهندس بازرگان آمده است:
آیات قرآن در پنج زمینه:
۱- گذشته (تاریخ انبیاء و امت‌های پیشین)
۲- حال (معاصرین پیامبر)
۳ - آینده (احوالات قیامت)
۴- طبیعت (آیات خدا در آفاق و انفس)
۵- شریعت (اصول و قوانین زندگی سالم)
نازل شده و هر سوره‌ای تركیب و آرایشی از این هماهنگی را نشان میدهد.
پیامبر اسلام به دلیل امّی» بودن، به جز مختصری از مورد سوم، هیچ اشراف و اطلاعی از این مجموعه، نداشته است تا گوینده این شگفتی‌ها باشد.
قرآن اصرار دارد بر این نكته تأكید كند كه او (قبل از نزول قرآن) نمیدانست كتاب چیست و ایمان كدام است». در عمر خود نه كتابی خوانده و نه خطی نوشته بود و فقط» از وحی» تبعیت می‌كرد.
چگونه ممكن است قرآن كلام پیامبر باشد در حالی كه در این كتاب ۳۳۲ بار فرمان قل» (بگو) به پیامبر داده شده و او عیناً این فرمان را با ذكر كلمه قل» در قرآن آورده است!!
متن كامل این مقاله را در اینجا بخوانید.
نسبت به نسل‌کشی مسلمانان میانمار بی تفاوت نباشیم
سیره و صفات مهدى موعود ( علیه السلام ) در سخن امام باقر ( علیه السلام )
كه ,قرآن ,كتاب ,هم ,پیامبر ,گوینده ,در قرآن ,كه در ,شده و ,پس از ,را در
درباره این سایت